تقلب در زعفران و راه های تشخیص آن چیست

 

عامل تقلب در زعفران

قیمت بالا و جذاب زعفران  موجب شده که این ماده در معرض تقلب های زیادی قرار گیرد. زعفران از پرچم گل های گیاه آن تهیه می شود که معمولاً رنگ گرده های آن زرد، قرمز ارغوانی و قرمز نارنجی است که به سادگی از پرچم جدا می شود و این ویژگی کمتر در سایر گیاهان مشاهده می گردد.

برای تقلب در زعفران، عده ای از متقلبین، از پرچم گیاه گل رنگ و گیاهان مشابه استفاده می کنند و آن را با زعفران مخلوط می نمایند و عده ای دیگر از ریشک های اطراف ذرت استفاده کرده و آن را با رنگ های مصنوعی به رنگ زعفران در می آورند.

قیمت هر کیلوگرم زعفران در بازار به طور میانگین ۶ تا ۷ میلیون تومان است و با این احتساب هر بسته یک گرمی زعفران خالص بین ۶ تا ۷ هزار تومان متغیر است که البته گاهی مقدار اندکی هزینه بسته بندی به آن اضافه می شود.

همچنین هر مثقال حدودا معادل ۴.۵ گرم است که به سادگی می‌توانید قیمت یک بسته یک مثقالی زعفران را محاسبه نمایید.

در نتیجه موقع خرید زعفران فریب قیمت‌های خیلی بالا یا خیلی پایین را نخورید. و نکته دیگر اینکه هیچ شرکت معتبر  بسته بندی زعفران تخفیف های عجیب و غریب بر روی این کالای ارزشمند نگذاشته و موقع خرید زعفران حواستان باشد زعفران با تخفیف های غیر معمول که اخیرا برخی فروشگاها اعلام می کنند نخرید.

 

راه های تشخیص تقلب در زعفران

• زعفران خالص وقتی روی سطح آب گرم یا ولرم پخش شود فورا به شکل مشخصی که قابل شناسایی از پرچم های زعفران یا قطعات کوچک گل گلرنگ و گل همیشه بهار است در میاید. سرشاخه های کلاله زعفران سه شاخه و قسمت بالای آن شیپوری بوده که هرچه پایین تر می آید باریکتر می شود.

  • استفاده از ریشک ذرت که ریشک ذرت مستقیم ولی پرچم زعفران انحنا دارد.

  • زعفران اصیل رنگیزه هایش را بعد ازچند دقیقه درآب گرم یا شیر آزاد می کند ولی زعفران تقلبی بلافاصله رنگیزه های خود را آزاد می کند.

  • زعفران اصیل در آب داغ بعد از خروج رنگیزه هایش به همان رنگ اولیه اش باقی می ماند ولی زعفران تقلبی در آب داغ رنگ اولیه خود را از دست می دهد.

  • زعفران اصل مزه ای مطبوع دارد ولی زعفران تقلبی کاملا تلخ و نامطبوع است.

  • چنانچه زعفران اصیل را بین انگشتان خود فشرده ونرم کنید انگشتان شما را چرب خواهد کرد.

  • زعفران اصیل درآب داغ ، رنگ قرمز مایل به نارنجی و زرد ایجاد می کند، ولی زعفران تقلبی رنگ قرمز تیره تولید می کند.

  • هر میلی گرم زعفران اصیل 700 سی سی آب را به صورت محسوس رنگ می کند.

• • زعفران حقیقی بویی مطبوع و خوش و تازه دارد فاقد بوی کهنگی و کپک زدگی است.

  • زعفران حقیقی چون قسمتی از کلاله گیاه زعفران است دارای شکلی خاص می باشد که زیر ذره بین به راحتی قابل شناسایی است.

  • اگر تارهای زعفران را بین کاغذ کاهی بگذاریم و کمی فشار دهیم نباید لکه چربی باقی بگذارد اگر چنین باشد به احتمال قوی زعفران تقلبی است.

  • رنگ تارهای زعفران در بنزین نامحلول است یعنی اگر تار زعفران را در بنزین بیندازیم نباید بنزین را رنگین کند.

  • تکه های زعفران را روی شعله گاز بوتان قرار داده در این حالت زعفران خالص به رنگ بنفش یا نارنجی در می آید که به پتاسیم آن مربوط می شود،اما در مورد زعفران تقلبی رنگ زرد ایجاد می شود.

  • به چند میلی گرم پودر زعفران ، دو یا سه قطره اسید سولفوریک غلیظ در یک شیشه ی ساعت اضافه می کنیم .در این صورت زعفران ابتدا به رنگ قرمز مایل به قهوه ای و پس از مدت کمی ، به رنگ قرمز مایل به بنفش مبدل می شود . این آزمایش به طور کامل اختصاصی نبوده و مربوط به موادی است (مانند زعفران ) که دارای ترکیبات کاروتنوئیدی (موادی دارای رنگ های زرد و یا نارنجی ) می باشند .

  • چند میلی گرم پودر زعفران را در یک شیشه ی ساعت قرار داده و به آن یک قطره اسید فسفومولیبدیک / سولفوریک اضافه کرده و کمی می ساییم . پس از آن ، مخلوط را زیر میکروسکوپ قرار داده و با بزرگ نمایی 100 ملاحظه می کنیم . بعد از حداکثر یک دقیقه ، تکه های پودر به رنگ آبی مبدل گشته و اطراف تکه ها هاله ای از رنگ آبی احاطه می شود.

  بر طبق استاندارد ملی ایران ، وجود نخ، ریگ و شن، حشرات و کنه های زنده یا مرده، قارچ و کپک که با چشم غیر مسلح دیده شود و نیز وجود آلودگی جوندگان و پرندگان نباید در زعفران مرغوب دیده شود . •زعفران خالص وقتی روی سطح آب گرم یا ولرم پخش شود فورا به شکل مشخصی که قابل شناسایی از پرچم های زعفران یا قطعات کوچک گل گلرنگ و گل همیشه بهار است در میاید. سرشاخه های کلاله زعفران سه شاخه و قسمت بالای آن شیپوری بوده که هرچه پایین تر می آید باریکتر می شود.

  •استفاده از ریشک ذرت که ریشک ذرت مستقیم ولی پرچم زعفران انحنا دارد.

  • زعفران اصیل رنگیزه هایش را بعد ازچند دقیقه درآب گرم یا شیر آزاد می کند ولی زعفران تقلبی بلافاصله رنگیزه های خود را آزاد می کند.

  • زعفران اصیل در آب داغ بعد از خروج رنگیزه هایش به همان رنگ اولیه اش باقی می ماند ولی زعفران تقلبی در آب داغ رنگ اولیه خود را از دست می دهد.

  • زعفران اصل مزه ای مطبوع دارد ولی زعفران تقلبی کاملا تلخ و نامطبوع است.

  • چنانچه زعفران اصیل را بین انگشتان خود فشرده ونرم کنید انگشتان شما را چرب خواهد کرد.

  • زعفران اصیل درآب داغ ، رنگ قرمز مایل به نارنجی و زرد ایجاد می کند، ولی زعفران تقلبی رنگ قرمز تیره تولید می کند.

  • هر میلی گرم زعفران اصیل 700 سی سی آب را به صورت محسوس رنگ می کند.

  • زعفران حقیقی بویی مطبوع و خوش و تازه دارد فاقد بوی کهنگی و کپک زدگی است.

  • زعفران حقیقی چون قسمتی از کلاله گیاه زعفران است دارای شکلی خاص می باشد که زیر ذره بین به راحتی قابل شناسایی است.

  • اگر تارهای زعفران را بین کاغذ کاهی بگذاریم و کمی فشار دهیم نباید لکه چربی باقی بگذارد اگر چنین باشد به احتمال قوی زعفران تقلبی است.

  • رنگ تارهای زعفران در بنزین نامحلول است یعنی اگر تار زعفران را در بنزین بیندازیم نباید بنزین را رنگین کند.

  • تکه های زعفران را روی شعله گاز بوتان قرار داده در این حالت زعفران خالص به رنگ بنفش یا نارنجی در می آید که به پتاسیم آن مربوط می شود،اما در مورد زعفران تقلبی رنگ زرد ایجاد می شود.

  • به چند میلی گرم پودر زعفران ، دو یا سه قطره اسید سولفوریک غلیظ در یک شیشه ی ساعت اضافه می کنیم .در این صورت زعفران ابتدا به رنگ قرمز مایل به قهوه ای و پس از مدت کمی ، به رنگ قرمز مایل به بنفش مبدل می شود . این آزمایش به طور کامل اختصاصی نبوده و مربوط به موادی است (مانند زعفران ) که دارای ترکیبات کاروتنوئیدی (موادی دارای رنگ های زرد و یا نارنجی ) می باشند .

  • چند میلی گرم پودر زعفران را در یک شیشه ی ساعت قرار داده و به آن یک قطره اسید فسفومولیبدیک / سولفوریک اضافه کرده و کمی می ساییم . پس از آن ، مخلوط را زیر میکروسکوپ قرار داده و با بزرگ نمایی 100 ملاحظه می کنیم . بعد از حداکثر یک دقیقه ، تکه های پودر به رنگ آبی مبدل گشته و اطراف تکه ها هاله ای از رنگ آبی احاطه می شود.

  بر طبق استاندارد ملی ایران ، وجود نخ، ریگ و شن، حشرات و کنه های زنده یا مرده، قارچ و کپک که با چشم غیر مسلح دیده شود و نیز وجود آلودگی جوندگان و پرندگان نباید در زعفران مرغوب دیده شود .

 

 

شناسایی زعفران اصلی از روی ظاهر

شکل ظاهری زعفران یکی از روش‌های شناسایی خالص بودن آن است ظاهر این محصول شبیه میخک است؛ به گونه‌ای که پایین گیاه میله‌ای و انتهای آن دندانه‌دار، پهن و قیچی شکل است.

همچنین رنگ زعفران باید قرمز تند باشد نه روشن و شکل کلاله‌های آن نیز نباید براق باشد.

سالانه حدود 300 تن زعفران در جهان تولید می‌شود که ایران با تولید بیش از 250 تن نخستین تولیدکننده این محصول است و بیش از 90 درصد زعفران جهان را تامین می کند که با کیفیت تریت نوع آن در شهرستان قاین تولید میشود.

 

چگونه زعفران تقلبی را تشخیص دهیم؟

 

اگر چه خالص بودن یا نبودن زعفران در آزمایشگاه‌ها به راحتی قابل شناسایی است اما تشخیص آن برای مصرف کنندگان به راحتی ممکن نیست .

افزایش وزن زعفران با استفاده از آغشته کردن این گیاه به چربی، عسل و… حرفه‌ای‌ترین روش تقلب در فروش زعفران است و رنگ کردن قسمت‌های سفید این گیاه با رنگ طبیعی زعفران محترمانه‌ترین شیوه در تقلب طلای سرخ است که برای مصرف کنندگان به راحتی قابل تشخیص نیست اما اطلاعات پی آمده ممکن است شما را هنگام خرید این محصول یاری کند.

تقلب در زعفران منحصر به مخلوط کردن یک گیاه شبیه زعفران با این محصول نیست بلکه زعفران تقلبی حتی شامل سنگین کردن وزن آن با استفاده از چربی، عسل، نمک و شکر هم می‌شود چراکه این گیاه ارزش بالایی دارد و هر گرم آن بیش از ۵۰۰۰ تومان در بازار فروخته می‌شود لذا سودجویان را به سمت خودش می‌کشاند تا با هر چیز که می‌توانند در زعفران غش کنند.

یکی از راه‌های تقلب در زعفران این است که کلاله‌های آن را با نوعی چربی، شکر، نمک یا عسل آغشته می‌کنند و وزن آن را افزایش می‌دهند.
در این روش متقلبان به گونه‌ای حرفه‌ای و البته تخصصی تقلب می‌کنند که به سادگی نمی‌توان خالص بودن و نبودن زعفران را تشخیص داد چراکه آن‌ها ماه‌ها تلاش می‌کنند با آغشته کردن این گیاه به مواد دیگر بتوانند سود بیشتری به جیب بزنند.

متقلبان حرفه‌ای با مهارت بالا این مواد را به صورت محلول روی کلاله‌های زعفران می‌پاشند و هنگامی که خشک می‌شود وزن زعفران افزایش می‌یابد که به راحتی قابل تشخیص نیست.

روش‌های شناسایی زعفران عسلی یا روغنی!

گرچه خالص بودن یا نبودن زعفران در آزمایشگاه‌ها به راحتی قابل شناسایی است اما تشخیص آن برای مصرف کنندگان به راحتی ممکن نیست با این حال، اگر کلاله‌های زعفران بسیار براق باشد باید به آن شک کرد یا در صورت مشاهده این ظاهر غیر طبیعی آن را بین انگشتان دست یا روی کاغذ له کرد تا دید ماده خاصی از آن روی کاغذ نقش می‌بندد و کاغذ و انگشتان دست چرب می‌شود که در این صورت مشخص می‌شود زعفران به چربی خاصی آغشته شده تا وزنش بیشتر شود.

رنگ مصنوعی، تقلبی خطرناک در زعفران

یکی دیگر از راه‌های تقلب در زعفران استفاده از رنگ مصنوعی است؛ اگر رنگ‌های مصنوعی در زعفران به کار رفته باشد در آزمایشگاه قابل تشخیص است چرا که پایین بودن قدرت رنگ دهی آن نشان دهنده این تقلب خواهد بود.
این رنگ‌های مصنوعی برای سلامتی انسان بسیار خطرناک است و در واقع گل رنگ‌هایی که از مکه به عنوان زعفران و غالبا به شکل پودر به کشور وارد می‌شود از همین رنگ‌های خطرناک مصنوعی است.

تقلبی که متقلبان می‌توانند روی آن قسم بخورند!

یکی دیگر از روش‌های تقلب در زعفران استفاده از رنگ طبیعی این گیاه برای رنگ کردن دیگر قسمت‌های سفید زعفران و مخلوط کردن آن با این محصول است، این روش محترمانه‌ترین روش تقلب است که متاسفانه بسیار رایج شده است.
متقلبان و عرضه کنندگان می‌توانند روی خالص بودن زعفران خود نیز قسم بخورند چرا که از هیچ چیز به غیر از زعفران در آن استفاده نکرده‌اند اما روش شناسایی در این نوع تقلب برای مصرف کنندگان بسیار سخت است.

ظاهر زعفران باید چگونه باشد؟

شکل ظاهری زعفران یکی از روش‌های شناسایی خالص بودن آن است ظاهر این محصول شبیه میخک است؛ به گونه‌ای که پایین گیاه میله‌ای و انتهای آن دندانه دار، پهن و قیچی شکل است. همچنین رنگ زعفران باید قرمز تند باشد نه روشن و شکل کلاله‌های آن نیز نباید براق باشد.